مطالعه موردی دام کوچک شماره ۱

کیس ۱: سگ ۱۱ ساله نژاد بوردر تریر با بیحالی و استفراغ
یک سگ نر ۱۱ ساله (عقیمشده) نژاد بوردر تریر با وزن ۱۰.۴ کیلوگرم با علائمی از جمله بیحالی، بیاشتهایی، استفراغ و کاهش تدریجی انرژی که منجر به عدم تمایل به راه رفتن شده، به کلینیک آورده شد. صاحب سگ گزارش داده که حیوان قبلاً چندین بار به مدت ۲ تا ۳ روز دچار استفراغ خودبهخودی میشده است. طی ۶ ماه گذشته، چهار بار چنین اتفاقی رخ داده است. طی دو هفته گذشته، مصرف آب و دفع ادرار حیوان به طور چشمگیری افزایش یافته و هیچ تغییری در وضعیت پوست یا پوشش مو مشاهده نشده است. حیوان کمی وزن از دست داده، اما تا ۴۸ ساعت قبل اشتهای خوبی داشته است. در ۲۴ ساعت گذشته، ۸ بار استفراغ کرده و استفراغ به شکل مایع زرد رنگ بوده است.
در معاینه فیزیکی، سگ بسیار افسرده، با اضافه وزن (امتیاز وضعیت بدنی ۴ از ۵) و بیتمایلی به راه رفتن مشاهده شد. چشمها فرو رفته و تورگور (کشسانی) پوست کاهش یافته بود. غشاهای مخاطی بسیار خشک بودند اما رنگ طبیعی داشتند و زمان پرشدن مویرگی ۲.۵ ثانیه بود. ضربان قلب حیوان ۱۴۴ در دقیقه، نرخ تنفس ۳۲ در دقیقه و دمای مقعدی ۳۸.۳ درجه سانتیگراد ثبت شد. کیفیت پالسهای محیطی کمی ضعیف بود. با سمع قلب و دستگاه تنفسی هیچ صدای غیرطبیعی شنیده نشد. در معاینه شکم، درد در ناحیه شکمی دیده شد، اما هیچ ناهنجاری ساختاری قابل لمس نبود. مثانه ادراری تا حدی پر بود و بعد از لمس، حیوان به طور خودبهخودی ادرار کرد و نمونهای از ادرار جمعآوری شد.

با توجه به علائم و یافتههای معاینه فیزیکی، محتملترین تشخیص اولیه در این سگ چیست؟
برای دیدن آزمایش ها کلیک کنید
برای مشاهده آزمایش بیوشیمی کیس کلیک کنید

برای مشاهده هماتولوژی کیس کلیک کنید

برای مشاهده آزمایش ادراری کیس کلیک کنید

نکاتی که باید از شرح کیس مورد توجه قرار گیرد: (برای ظاهر شدن کلیک کنید)
- بیحالی، بیاشتهایی، استفراغ مکرر و کاهش انرژی، نشانههایی از مشکلات سیستم متابولیک و احتمالاً مشکلاتی مانند دیابت هستند.
- افزایش مصرف آب و دفع ادرار میتواند از علائم دیابت باشد.
- استفراغ زرد (صفراوی) نشاندهنده مشکلات گوارشی و کبدی است که ممکن است به مشکلات بزرگتری مثل کتوآسییدوز دیابتی مرتبط باشد.
- چشمهای فرو رفته و خشکی غشاهای مخاطی نشانههایی از دهیدراسیون (کمآبی بدن) است.
- ضربان قلب و نرخ تنفس بالا همراه با درد شکمی و ادرار زیاد نشاندهنده استرس سیستمیک و احتمال مشکلات متابولیکی جدی است.
نکات مهم از آزمایشها: (برای ظاهر شدن کلیک کنید)
- گلوکز بالا (۳۴ mmol/l) و گلوکز ادرار ++++ نشاندهنده دیابت شیرین است.
- کاهش خفیف سدیم و پتاسیم به کمآبی و عدم تعادل الکترولیتی اشاره میکند.
- بالا بودن شدید آنزیمهای کبدی (ALT، AST، ALKP) به هپاتوپاتی مرتبط با دیابت اشاره دارد که معمولاً در موارد دیابت کنترلنشده دیده میشود.
- وجود کتونها در ادرار نشاندهنده کتوزیس دیابتی است که در صورت پیشرفت به کتوآسییدوز دیابتی (DKA) منجر میشود.
تشخیص: (برای ظاهر شدن کلیک کنید)
- دیابت شیرین همراه با کتوزیس دیابتی: بر اساس سطح بالای گلوکز خون و وجود گلوکز و کتون در ادرار، تشخیص دیابت قطعی است.
- کتوآسییدوز دیابتی (DKA): علائم بالینی مثل بیحالی، استفراغ و کاهش انرژی، همراه با نتایج آزمایشگاهی مانند کتونوری و گلوکز بالا، نشاندهنده DKA است که یکی از عوارض خطرناک دیابت کنترلنشده است.
- چرا این تشخیص درست است؟
- گلوکز بسیار بالا و وجود کتونها در ادرار مشخصاً نشاندهنده دیابت و کتوزیس است.
- علائمی مثل استفراغ، افسردگی شدید و دهیدراسیون به همراه نتایج آزمایشگاهی از جمله الکترولیتهای غیرطبیعی و آنزیمهای کبدی بالا، شواهد کافی برای تشخیص DKA ارائه میدهند.
بیماری کتوآسییدوز دیابتی (Diabetic Ketoacidosis - DKA):
یک وضعیت اضطراری جدی است که در نتیجه دیابت کنترلنشده رخ میدهد. این وضعیت زمانی به وجود میآید که بدن دیگر نمیتواند به درستی گلوکز را به عنوان منبع انرژی مصرف کند، زیرا انسولین کافی وجود ندارد. در نتیجه، بدن به جای گلوکز از چربیها برای تامین انرژی استفاده میکند. این فرآیند تولید کتونها را در بدن افزایش میدهد. کتونیها محصولات جانبی اسیدی هستند که اگر به مقدار زیاد در خون تجمع پیدا کنند، منجر به اسیدوز متابولیک میشوند، که در نهایت به کتوآسییدوز دیابتی ختم میشود.
علل ایجاد DKA:
کمبود انسولین: در نتیجه دیابت کنترلنشده.
عوامل استرسزا یا بیماریهای همزمان: مشکلاتی مثل عفونتها، پانکراتیت، بیماریهای کبدی و حتی برخی داروها میتوانند کتوزیس را تشدید کنند.
استرسهای فیزیولوژیک: افزایش هورمونهایی مانند گلوکاگون، کاتکولآمینها، کورتیزول و هورمون رشد که همگی منجر به افزایش قند خون و افزایش کتوزیس میشوند.
علائم بالینی DKA:
بیحالی شدید
استفراغ مکرر
دهیدراسیون (کمآبی بدن)
تنفس سریع و سطحی (تنفس کاسمال)
بوی استون از دهان
کاهش شدید اشتها
افزایش تشنگی و ادرار (پلیاوری و پلیدیپسی)
آزمایشهای مورد نیاز برای تشخیص DKA:
آزمایش قند خون: گلوکز بالا نشاندهنده دیابت کنترلنشده است.
کتون در ادرار یا خون: وجود کتونها در ادرار و خون نشاندهنده کتوزیس است.
آزمایشهای الکترولیت: تغییرات در سدیم، پتاسیم و کلرید نشاندهنده دهیدراسیون و عدم تعادل الکترولیتی است.
آزمایش آنزیمهای کبدی: افزایش ALT و AST نشاندهنده آسیب کبدی ناشی از دیابت است.
درمان DKA:
تزریق انسولین: برای کاهش سطح قند خون و توقف تولید کتونها.
درمان مایعات: برای اصلاح دهیدراسیون و بازگرداندن تعادل الکترولیتها.
اصلاح اسیدوز: در صورت لزوم با استفاده از بیکربنات سدیم.
درمان بیماریهای همزمان: اگر بیماریهای دیگری مثل عفونتها وجود داشته باشند، باید درمان شوند تا بهبودی سریعتر حاصل شود.
نکات مهم:
DKA معمولاً در سگها و گربهها به دلیل دیابت کنترلنشده یا عفونتهای شدید رخ میدهد.
این وضعیت نیاز به درمان فوری دارد و بدون درمان میتواند به شوک، نارسایی اندامها و حتی مرگ منجر شود.
درمان دقیق و تنظیم مداوم سطح گلوکز و الکترولیتها بسیار مهم است تا از عوارض احتمالی مانند هیپوگلیسمی یا ایجاد نارساییهای بیشتر جلوگیری شود.
منابع
Lorenz, M. D., & Neer, T. M. (2006). Canine Internal Medicine: What’s Your Diagnosis? ۲nd Edition. Saunders Elsevier.
دیدگاهتان را بنویسید