مطالعه موردی دام کوچک شماره ۴

کیس ۴: سگ ۹ ساله نژاد Labrador Retriever با علائم عطش زیاد و تکرر ادرار
یک سگ نر نژاد Giant Schnauzer، ۹ ساله، با وزن ۴۶ کیلوگرم، به دلیل پیشرفت آلوپسی طی ۵ ماه و پیشرفت پلیاوری/پلیدیپسی و افزایش اشتها طی ۴ هفته گذشته به کلینیک آورده شد. صاحب سگ گزارش داده که این حیوان به طور مرتب بیش از ۶ لیتر آب در هر ۲۴ ساعت مصرف میکند. با این حال، به جز این موارد، سگ از نظر صاحبش بسیار سرحال و سالم به نظر میرسد.
معاینه فیزیکی:
- سگ از نظر بدنی در شرایط مناسبی است.
- آلوپسی دوطرفه غیرخارشدار در ناحیه تنه و اندامهای پروگزیمال وجود دارد.
- ضایعات کیستی در طول پشت مشاهده شده است.
- هر دو بیضه حاضر هستند و هیچ تودهای در آنها لمس نمیشود، اما بافت بیضهها شل و غیرعادی به نظر میرسد.
- پروستات قابل لمس نیست.
برای دیدن آزمایش ها کلیک کنید
برای مشاهده آزمایش بیوشیمی کیس ۴ کلیک کنید

برای مشاهده هماتولوژی کیس ۴ کلیک کنید

برای مشاهده آزمایش ادرار کیس ۴ کلیک کنید

برای مشاهده آزمایش ACTH کیس ۴ کلیک کنید


کدام یک از تشخیصهای زیر به احتمال زیاد علت علائم این سگ است؟
نکاتی که باید از شرح کیس مورد توجه قرار گیرد:
- هایپرکالمی (افزایش پتاسیم خون) و هیپوناترمی (کاهش سدیم خون): این تغییرات میتوانند به کمکاری غده آدرنال یا نارساییهای مزمن دیگر اشاره داشته باشند.
- آزوتیمی (افزایش اوره و کراتینین): نشاندهنده اختلال در عملکرد کلیهها یا دهیدراسیون شدید است.
- کلسیم بالا (۳.۰۲ mmol/l): این افزایش میتواند ناشی از بیماریهایی مثل هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه یا مشکلات کلیوی باشد.
- افزایش ALT و AST: این افزایش میتواند به آسیب کبدی اشاره داشته باشد، اما در حدی نیست که نشاندهنده نارسایی کبدی شدید باشد.
نکات مهم از آزمایشها:
- چگالی ادرار پایین: ممکن است به دیابت بیمزه یا مشکلات کلیوی اشاره داشته باشد.
- نتایج طبیعی سایر الکترولیتها: احتمال مشکلات کلیوی یا دیابت قندی را کاهش میدهد.
- سطح آلدوسترون نرمال: احتمال کمکاری غده آدرنال را کاهش میدهد.
تشخیص: (برای ظاهر شدن کلیک کنید)
- هیپرآدرنوکورتیکالیسم (Cushing’s Disease): این بیماری با علائمی مثل پلیاوری/پلیدیپسی، آلوپسی دوطرفه و عدم تعادل الکترولیتها سازگار است. سگهای مبتلا به Cushing معمولاً به دلیل تولید بیش از حد کورتیزول دچار این علائم میشوند.
- چرا این تشخیص درست است؟ پلیاوری و پلیدیپسی به همراه آلوپسی دوطرفه غیرخارشدار و سطح طبیعی آلدوسترون، به وضوح نشاندهنده هیپرآدرنوکورتیکالیسم است.
بیماری: هیپرآدرنوکورتیکالیسم (Cushing's Disease)
هیپرآدرنوکورتیکالیسم، که به عنوان بیماری کوشینگ نیز شناخته میشود، وضعیتی است که در آن بدن سگ به دلیل افزایش تولید هورمون کورتیزول دچار مشکلات متعددی میشود. کورتیزول یک هورمون استروئیدی است که توسط غدد فوقکلیوی ترشح میشود و نقشهای مهمی در تنظیم متابولیسم، پاسخ به استرس و کنترل سطح قند خون دارد. افزایش طولانیمدت سطح کورتیزول میتواند باعث بروز علائم و عوارض مختلفی شود که در این کیس نیز مشاهده شد.
علل ایجاد Cushing's:
Cushing’s Disease میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد:
- تومور هیپوفیز (شایعترین علت): در این حالت، غده هیپوفیز در مغز بیش از حد هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) تولید میکند، که باعث تحریک بیش از حد غدد فوقکلیوی برای تولید کورتیزول میشود.
- تومور آدرنال: در این حالت، یک تومور در غدد فوقکلیوی بهطور مستقیم کورتیزول اضافی تولید میکند.
- Cushing’s یاتروژنیک: این نوع در اثر مصرف طولانیمدت داروهای استروئیدی مانند پردنیزولون به وجود میآید، که مشابه کورتیزول عمل میکنند.
علائم بالینی Cushing's:
سگهایی که مبتلا به Cushing’s Disease هستند، معمولاً علائم زیر را نشان میدهند:
- پلیدیپسی (افزایش مصرف آب) و پلیاوری (افزایش ادرار): افزایش سطح کورتیزول باعث کاهش توانایی کلیهها در بازجذب آب میشود و سگ به طور غیرطبیعی مقدار زیادی آب مصرف میکند.
- آلوپسی دوطرفه غیرخارشدار: ریزش مو بهویژه در نواحی شکم، پشت و اندامها رایج است. این وضعیت معمولاً بدون خارش رخ میدهد.
- پوست نازک و آسیبپذیر: افزایش کورتیزول باعث نازک شدن پوست و ایجاد کیستهای زیرپوستی میشود که در این کیس نیز ضایعات کیستی دیده شد.
- افزایش اشتها (پلیفاجیا): کورتیزول اضافی اشتهای حیوان را افزایش میدهد.
- ضعف عضلانی و بیحالی: به دلیل تأثیرات کورتیزول بر متابولیسم پروتئین، عضلات تحلیل میروند و حیوان ضعیف میشود.
- شکم بزرگ و آویزان (شکم پندولی): این حالت به دلیل تجمع چربی در ناحیه شکم و ضعف عضلات شکمی رخ میدهد.
- افزایش وزن یا چاقی: حتی اگر حیوان وزن خود را به طور مشخص کاهش نداده باشد، توزیع چربی به صورت غیرعادی در بدن مشاهده میشود.
علت پلیاوری و پلیدیپسی در Cushing's:
افزایش کورتیزول باعث مهار عملکرد هورمون آنتیدیورتیک (ADH) در کلیهها میشود. ADH مسئول بازجذب آب در کلیهها است. وقتی این هورمون به درستی عمل نکند، کلیهها آب بیشتری دفع میکنند، که منجر به افزایش دفع ادرار (پلیاوری) و افزایش مصرف آب (پلیدیپسی) میشود.
آزمایشهای تشخیصی:
- آزمایش خون و ادرار: میتواند نشاندهنده افزایش گلوکز خون و چگالی پایین ادرار باشد. همچنین، سطح کورتیزول در خون و ادرار افزایش مییابد.
- آزمایش تحریک ACTH: در این آزمایش، تزریق ACTH باعث تحریک غدد فوقکلیوی برای تولید کورتیزول میشود. در حیوانات مبتلا به Cushing’s، پاسخ کورتیزول به این تحریک بیش از حد خواهد بود.
- آزمایش سرکوب دگزامتازون (Low Dose Dexamethasone Suppression Test): دگزامتازون، یک استروئید مصنوعی، برای سرکوب تولید کورتیزول تزریق میشود. در حیوانات سالم، سطح کورتیزول کاهش مییابد، اما در حیوانات مبتلا به Cushing’s، این سرکوب به درستی رخ نمیدهد.
- اولتراسوند یا سیتی اسکن: این روشهای تصویربرداری میتوانند برای شناسایی تومورهای آدرنال یا هیپوفیز استفاده شوند.
درمان Cushing's Disease:
دارودرمانی:
- تریلوستان (Trilostane): دارویی که تولید کورتیزول را مهار میکند و یکی از داروهای اصلی برای درمان Cushing’s است. این دارو با جلوگیری از آنزیمهای لازم برای تولید کورتیزول در غدد فوقکلیوی عمل میکند.
- میتوتان (Mitotane): دارویی که به تخریب سلولهای تولیدکننده کورتیزول در غدد فوقکلیوی کمک میکند.
جراحی:
- در صورتی که Cushing’s به دلیل یک تومور آدرنال باشد، جراحی برای برداشتن غده آدرنال (آدرنالکتومی) ممکن است گزینه مناسبی باشد.
درمان تومور هیپوفیز:
- در مواردی که علت بیماری، تومور هیپوفیز است، درمانهای جراحی یا پرتودرمانی میتوانند مفید باشند.
پیشآگهی:
- Cushing’s Disease یک بیماری مزمن است که به درمان مادامالعمر نیاز دارد. با دارودرمانی مناسب، بسیاری از سگها میتوانند کیفیت زندگی خوبی داشته باشند.
- اگر Cushing’s به دلیل یک تومور آدرنال یا هیپوفیز باشد و جراحی موفقیتآمیز باشد، پیشآگهی خوب است.
- بدون درمان، این بیماری میتواند به عوارض جدی مانند دیابت شیرین، فشار خون بالا، عفونتهای مکرر و ضعف شدید عضلات منجر شود.
نکات مهم برای مراقبتهای طولانیمدت:
- مانیتورینگ مداوم سطح کورتیزول برای اطمینان از اینکه داروها به درستی عمل میکنند و جلوگیری از عوارض جانبی دارو.
- بررسیهای دورهای بالینی برای پیگیری تغییرات در علائم یا نیاز به تنظیم دوز دارو.
خلاصه:
- بیماری کوشینگ در سگها معمولاً باعث پلیاوری، پلیدیپسی، آلوپسی دوطرفه و افزایش وزن میشود. درمان عمدتاً شامل دارودرمانی است که برای کنترل تولید کورتیزول ضروری است. پیشآگهی این بیماری به تشخیص و درمان زودهنگام بستگی دارد، اما با مدیریت مناسب، سگها میتوانند زندگی سالم و پرباری داشته باشند.
منابع
Lorenz, M. D., & Neer, T. M. (2006). Canine Internal Medicine: What’s Your Diagnosis? ۲nd Edition. Saunders Elsevier.
دیدگاهتان را بنویسید