نقرس ، یک بیماری التهابی است که در آن بلورهای اورات مونو سدیم به داخل مفصل رسوب میکنند و ظرف چند ساعت مفصل قرمز ، گرم و ملتهب میشود؛ به این اتفاق حمله نقرس میگویند. بیماری نقرس میتواند مضرات و عوارض بسیاری داشته باشد.

علت بیماری نقرس:

علت اصلی بیماری نقرس هایپراوریسمی (اسیداوریک بیش از حد در خون) است ، که سبب تشکیل بلورهای کریستالی تیز و سوزن مانند در قسمت‌هایی از بدن که سرعت جریان خون در آن‌ها آهسته است ، مثل لوله های کلیه و مفاصل میشود.

با گذشت زمان ، حملات مکرر نقرس ، میتواند باعث از بین رفتن بافت مفصل و در نتیجه آرتریت شود. تشکیل بلورهای کریستالی اورات منو سدیم داخل سینوویوم مفصل باعث التهاب مفصل میشود.

نقرس چگونه تشکیل میشود و عوارض و مضرات نقرس چیست؟

اسید اوریک ها ازکجا به وجود می آیند؟

برای درک این‌که اسید اوریک از کجا به وجود می آیند ، اجازه دهید با پورین ها شروع کنیم. پورین ها و همچنین پیریمیدین ها ، اجزای اصلی اسیدهای نوکلئیک مانند DNA و RNA هستند. زمانی که سلول ها به همراه اسیدهای نوکلئیک موجود در آن ها در بدن تجزیه میشوند ،  این پورین ها در ابتدا به هایپوگزانتین سپس گزانتین و نهایتا  اسیداوریک تبدیل میکنند که مولکولی است که میتواند از خون فیلتر شود و از طریق ادرار دفع شود.

این حالت تنها در پریمات‌ها ، خزندگان ، پرندگان و سگ های نژاد دالماسی اتفاق میفتد چراکه باقی گونه ها دارای آنزیم اوریکاز هستند که کار این آنزیم این است که هایپوگزانتین را به آلانتوئین تبدیل میکند.

آغاز هایپراوریسمی

اسیداوریک انحلال پذیری محدودی در مایعات بدن دارد و هایپراوریسمی زمانی اتفاق می افتد که سطح اسید اوریک ، بیش از میزان حل شوندگی آن باشد؛ یعنی در حدود ۶.۸ میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر. در pH  فیزیولوژیکی حدود ۷.۴ ، اسید اوریک ، پروتون از دست میدهد و به اوره تبدیل میشود؛ سپس به سدیم متصل شده  و بلورهای اورات مونو سدیم را تشکیل میدهد. این کریستال ها در بافت های نرم مثل پوست و غضروف رسوب میکنند.

غضروف هایی ابتدا مستعد رسوب هستند که اولا تروماتیزه باشند و بیشتر از آنها استفاده شود ، ثانیا سردتر باشند مانند غضروف های مفاصل انتهایی.

عوارض بیماری نقرس کجاست؟

در حال حاضر ، نقرس بیشتر روی اولین مفصل متاتارسال کف پا تأثیر می‌گذارد و این حالت podagra نامیده می‌شود. سایر مفاصل مثل مچ پا ، زانو ، مچ دست و آرنج نیز ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرند. در این غضروف‌ها کریستال های مونوسدیم اوره رسوب میکنند که به آنها microtophus گفته میشود. میکروتوفوس ها جسم خارجی محسوب میشوند و توسط ماکروفاژها بلعیده میشوند. سپس ماکروفاژها در اثر عذم توانایی برای هضم این میکروتوفوس ها IL_1 را ترشح میکنند که مانند شیپوری نوتروفیل ها را به محل آسیب میکشاند. نوتروفیل ها طی روند دیاپدز از رگ خارج میشوند و داخل سینوویوم میشوند و کریستال ها را میبلعند اما به دلیل نداشتن آنزیم اوریکاز قادر به از بین بردن کریستال ها نبوده و خودشان دگرانوله میشوند و مدیاتورهای التهابی  داخلیشان آزاد میشود که سبب تشدید التهاب و قرمز ، گرم و ملتهب شدن مفصل میشود به این حالت حمله نقرس  گفته میشود. و از مضرات نقرس همین درد و ملتهب شدن مفاصل میباشد.

معمولا چه زمانی متوجه بیماری نقرس میشویم؟

این حالت معمولا در اول صبح رخ میدهد زیرا سطح کورتون بدن در ابتدای صبح کمترین است و زمان مناسبی برای حمله ور شدن بیماری های التهابی محسوب میشود. اصولا در این حالت ، فرد در حالی از خواب بیدار میشود که حس میکند انگشت پایش در حال آتش گرفتن است و حتی سنگینی وزن ملافه هم میتواند برایش دردناک باشد. این درد ، در ساعات ابتدایی پس از حمله ، شدیدتر است و عموما با گذشت زمان، کاهش مییابد؛ اما این ناراحتی و تورم میتواند تا روزها و هفته ها تداوم داشته باشد.

با گذشت زمان ، حملات مکرر نقرس میتواند به نقرس مزمن تبدیل شود ، که نوعی آرتروز ، با تخریب بافت مفصل و ناهنجاری دائمی مفصل است. نقرس مزمن ، نهایتا میتواند منجر به رسوب دائمی کریستال های اوره شود که اصطلاحا tophi نامیده میشوند ، در امتداد استخوان ها ، درست زیر پوست تشکیل ‌میشود. همچنین افراد مبتلا به نقرس مزمن ، در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه ساخته شده از اسید اوریک و همچنین نفروپاتی ادرار هستند، که در هنگام رسوب کریستال های ادرار در داخل محوطه کلیه اتفاق میافتد. آب به شدت از درون توبول ها در حال بازجذب است تا آب و الکترولیت هایبدن حفظ شوند.

پس درون توبول غلظت زیادی وجود دارد که گاهی وقت ها موجب ایجاد hypersaturation میشود به خصوص در افرادی که مقدار زیادی اسید اوریک تولید میکنند و تولید از حد معمول فراتر می رود و مقداری زیادی از آن دفع میشود. بنابراین توبول کلیه اشباع شده و کریستال تشکیل میدهد که درون توبول به هم میپیوندند و ایجاد توده میکنند. این اتفاق باعث مسدود شدن توبول میشود که به آن nephropathy acid uric گفته میشود که از دیگر عوارض نقرس میباشد.

اگر کریستال ها در لگنچه به هم بپیوندند ایجاد سنگ کلیه اسید اوریکی میکنند.

فاکتور هایی که موجب بروز بیماری نقرس میشوند:

افزایش مصرف موادغذایی غنی از پورین

این کریستال ها میتوانند در نتیجه افزایش مصرف غذاهای غنی از پورین مثل صدف ، ماهی آنچوی (anchovy) ، گوشت قرمز یا گوشت ارگانیک باشد. همچنین این امر می‌تواند ناشی از افزایش تولید پورین ها باشد؛ به عنوان مثال نوشیدن شربت ذرت با فروکتوز بالا میتواند با افزایش سنتز پورین ، در تشکیل اسید اوریک نقش داشته باشد.

کاهش ترشح اسید اوریک

یک روش دیگر برای تولید کریستال ها می‌تواند کاهش ترشح اسیداوریک باشد که ناشی از کمبود آب در اثر عدم نوشیدن آب کافی یا مصرف مشروبات الکلی میباشد که هر دو باعث رسوب اسیداوریک میشوند. مصرف دائم  این دسته از غذاها ، باعث ابتلا به چاقی و دیابت میشود که هر دو ریسک ابتلا به نقرس را افزایش میدهند.

شیمی درمانی

 هایپر اورمی ، همچنین میتواند در نتیجه شیمی درمانی یا درمان با اشعه ایجاد شود؛ زیرا سلول ها با سرعتی بیشتر از حد طبیعی میمیرند.

تاثیر جنسیت و ژنتیک

بیماری نقرس چه نوع مفصلی چه نوع غیر مفصلی در آقایان به مراتب شایع تر از خانم ها است (۳تا۶ برابر) برخلاف اغلب بیماری های روماتولوژیکه در خانم ها شایع تر است. زیرا خانم ها به دلیل ترشح هورمون استروژندر دوران قبل از منوپوز که effect Uricosuric است باعث دفع اسید اوریک بیشتری نسبت به آقایان از طریق کلیه ها میشوند ولی در منوپوز که هایپواستروژن پیدا میکنند دفع اسید اوریک کاهش پیدا میکند و تجمعش در خون رخ میدهد و باعث هایپریورسمی و gout میشود. پس gout در خانم ها نادر است و اگر در یک خانم در دوران قبل از منوپوز مشاهده شود حتما disease underline و زمینه دارد و باید بررسی شود. همچنین برخی افراد ، زمینه ی ژنتیکی برای تولید میزان زیاد اسیداوریک دارند ، درحالی که دسته دیگری از افراد دچار بیماری مزمن کلیوی ، قادر به دفع اسیداوریک نیستند.

برخی دارو ها

سرانجام برخی از داروها مانند دیورتیک های تیازید و آسپرین نیز وجود دارند که سبب افزایش سطح اسیداوریک و ریسک ابتلا به نقرس میشوند.

روش های درمان نقرس:

درمان نقرس ، به طور معمول بر کاهش درد و تورم متمرکز است و اکثر اوقات با داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا NSAIDS مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم ، درمان می‌شود؛ در مواقعی که به دلیل مشکلات متابولیکی ، نارسایی کبدی کلیوی ، زخم معده ، فشار خون کنترل نشده و… قادر به تجویز داروهای NSAID برای درمان نقرس نیستیم درمان با کورتیکواستروئیدها نیز انجام میشود مانند Colchicine که با مهار مهاجرت گلبول های سفید ، اثرات ضد التهابی دارد ، مدتی طولانی برای درمان نقرس مورد استفاده بوده ‌است.

هرچند برای درمان نقرس علت اصلی افزایش اسیداوریک ، اصلاح رژیم غذایی و انجام کارهایی از قبیل آب رسانی مناسب ، کاهش یا حذف کامل سودا ، الکل ، گوشت قرمز و غذاهای دریایی و داشتن فعالیت بالا برای دور ماندن از چاقی بسیار اهمیت دارد.

داروهایی نیز وجود دارد که به کاهش سطح اوریک اسید کمک میکنند. این داروها شامل مهار کننده های گزانتین اکسیداز مانند آلوپورینول است. گزانتان اکسیداز آنزیمی است که در تجزیه پورین ها به اسید اوریک دخالت دارد ، بنابراین مهار این آنزیم ، منجر به  کاهش تولید اسید اوریک میشود.

داروهای اوریکوس ‌اوریک مانند پروبنسید باعث افزایش دفع اسید اوریک توسط کلیه ها میشوند.

خلاصه نهایی:

نقرس نوعی بیماری التهابی مزمن است که در نتیجه رسوب اسید اوریک و تشکیل کریستال های اورات مونو فسفات در داخل و یا خارج مفاصل به ویژه انگشت شست پا رخ میدهد. مصرف غذاهای پورینی، برخی داروها ، عدم نوشیدن آب کافی و کموتراپی احتمال بروز نقرس را بالا میبرد. استفاده از داروهای کورتونی ، NSAID و کاهش سطح اوریک اسید خون از درمان های رایج هستند.