صرع چیست و چگونه در حیوانات اتفاق میافتد؟

نورون یک ﺑﺎﻓﺖ ﺗﺤﺮیک پذیر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت داﺋﻢ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل میباﺷﺪ. وقتی ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻬﺎر دائمی از روی ﻧﻮرون ﺑﺮداﺷﺘﻪ شود ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺸﻨﺞ ﮔﺮدد.

ﺗﺸﻨﺞ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه تخلیه هم زمان و ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺸﺪه ﺗﻌﺪادی از ﻧﻮرونﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ در پروزن سفال ﺷﺮوع میشود. ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ میباشد زﻳﺮا مغز معمولا به طور ﺳﺮﻳﻊ اﻳﻦ ناهماهنگی در ﺗﺎﺛﻴﺮات عصبی را ﺗﺼﺤﻴﺢ میکند. اﺻﻄﻼح ﺻﺮع (Epilepsy) معمولا برای تشنج های ﺗﻜﺮاری اﺳﺘﻔﺎده میشود ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ حیوانی ﻛﻪ دو یا بیش از دو ﺗﺸﻨﺞ دارد ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ آن ، دارای ﺻﺮع میباشد. ﺣﻴﻮان در ﻣﺪت ﺣﻤﻼت تشنج درد ﻧﺪارد ولی ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻧﻘﺒﺎﺿﺎت ﻋﻀﻼت تنفسی و ﺣﻨﺠﺮه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺻﺪای ﻧﺎﻟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.

دامپزشکان چگونه صرع رو تشخیص میدهند؟

از نظر کلینیکی تشنج به دو نوع عمومی و موضعی (جزئی) تقسیم میشود.

تشنج عمومی

تشنج عمومی متداولترین شکل تشنج است که در حیوانات رخ میدهد و مغز را به طور گسترده درگیر میکند و باعث از دست رفتن هوشیاری حیوان ، انقباض تونیک و کلونیک عضلات که باعث حرکات شبیه دست و پا زدن می‌گردد میشود. این شکل از تشنج معمولاً بین ۳۰ ثانیه تا ۳ دقیقه طول کشیده و با یک دوره متغیر از علائم کلینیکی پس از تشنج ادامه یافته و سپس بهبودی کامل ایجاد میشود.

تشنج موضعی (جزئی)

تشنج موضعی (جزئی) خود به دو گروه تقسیم می شود: تشنج موضعی (جزئی) ساده و تشنج موضعی (جزئی) پیچیده ، نحوه علائم کلینیکی در تشنج موضعی به محل درگیری مرکز تشنج در پروزن سفال بستگی دارد و شامل درجات مختلفی از رفتارهای غیر طبیعی حسی یا حرکتی بدون از دست رفتن هوشیاری میباشد.

از نظر اتیولوژی تشنج به دو نوع صرع اولیه (ناشناخته) و صرع ثانویه (اکتسابی) تقسیم میشود.

صرع اولیه

صرع اولیه عمده ترین علت تشنج در سگ می باشد و تقریباً در ۲۵ تا ۳۰ درصد از سگ های دارای تشنج ، رخ میدهد ولی در گربه کمتر اتفاق می افتد. این نوع صرع با دوره های تشنج بدون آنکه علتی برای آن پیدا شود، مشخص میشود. این نوع تشنج معمولاً بین ۶ ماهگی و ۳ سالگی شروع میشود اگر چه در بعضی از سگ ها تا ۵ سالگی نیز ممکن است مشاهده نشود.

صرع اکتسابی

در صرع اکتسابی یک علت آماسی ، ضربه ای ، توکسیک ، متابولیک و عروقی یک قسمت از نورون ها را درگیر کرده و باعث میشود که به صورت خودبخود دچار تخلیه الکتریکی شده و باعث تشنج شوند. این نوع صرع در هر سن ، جنس و نژاد سگ و گربه ممکن است اتفاق بیافتد. برای تشخیص نوع و علل تشنج باید یک تاریخچه کامل و دقیقی در مورد هر حیوانی که تشنج دارد، گرفته شود. سپس باید معاینات فیزیکی ، چشمی و عصبی دقیقی انجام شود و در صورت لزوم باید تست های متداول غربالگری (CBC) ، آزمایشات بیوشیمیایی سرم و آنالیز ادرار انجام شود.

روش درمان صرع چگونه است؟

برای درمان تشنج ، باید بیماری اولیه ایجاد کننده تشنج (مثل برداشت ضایعات توده ای پروزن سفال) درمان شود. تشنج نیز جداگانه باید بوسیله داروهای ضد تشنج درمان شود. داروی انتخابی برای درمان تشنج ، فنوباربیتال سدیم میباشد که یک داروی سالم ، مؤثر و نسبتاً ارزان است.

این دارو در ابتدا با دوز mg/kg 2.5 روزی ۲ بار تجویز میشود ولی با اندازه گیری مقدار دارو در سرم باید دوز آن تنظیم شود. تشنج های مقاوم به درمان ، میتوانند با افزودن برومید پتاسیم به درمان فنوباربیتال ، کنترل شوند. برومید پتاسیم همچنین به صورت تک‌دارویی ، در مواردی که حیوان مشکل کبدی دارد یا در مواردی که حیوان به فنوباربیتال پاسخ نمیدهد، میتواند استفاده شود.

دوز اولیه برومید پتاسیم mg/kg 20 روزی ۲ بار به صورت درمان تک دارویی و mg/kg 15 روزی ۲ بار در صورت افزودن به فنوبابیتال ، به صورت خوراکی میباشد. داروهای دیگری که برای درمان تشنج بصورت تک دارویی یا توام با فنوباربیتال یا برومید پتاسیم استفاده میشوند عبارتند از: دیازپام ، کلرازپات ، فلبامات ، گاباپنتین ، زونیسامید ، لِوِتیراستام ، تحریک عصب واگ نیز یکی از روش های جایگزین درمان تشنج میباشد.